Kennis binnen de gemeente verdwijnt in rap tempo en als we daar niets aan doen gaat het fout! Prof. mr. Friso de Zeeuw (TU Delft) is hier helder in: “Het werk lijkt te worden overgenomen door een paar rappe intellectuele babbelaars die makkelijk kunnen ‘verbinden’ en impasses kunnen doorbreken. Ze zijn misschien wel nuttig in de ambtelijke organisatie, maar als dit soort types de overhand gaat krijgen, degenereert de gemeente tot een machteloze, inhoudsloze procesclub”.

Kennis verdwijnt

Ok… het is misschien wat stevig aangezet, maar toch staan er afgelopen week opvallend veel berichten in de media als het gaat om het verlies aan kennis binnen de gemeente. Maar wat is hier nu van waar? Gaat de kennis van ‘de’ ambtenaar verloren? Als ik mijn collega’s mag geloven is dat inderdaad het geval. Er verdwijnt in rap tempo veel inhoudelijke kennis van de werkvloer. Kennis op het gebied van aanbesteden, contracteren en werkvoorbereiding wordt inderdaad minder en de materie wordt ingewikkelder. Ook gaan de laatste jaren vaker mensen met pensioen dan dat er binnen de organisatie vers bloed bij komt.

Hoe nu verder?

Je kunt er van alles van vinden maar ik kan het toch weinig anders zien dan de logische consequentie van de overgang van de democratische rechtsstaat naar de sociale rechtsstaat. Het laatste wordt vooral gekenmerkt door effectiviteit, efficiency, cliëntgerichtheid en burgerparticipatie. We zitten in een overgangssituatie en er zal gezocht moeten worden naar een nieuw evenwicht. De ambtenaar wordt niet langer afgerekend op de inhoudelijke (juridische) kwaliteit van het proces en het resultaat, maar op de soepele totstandkoming van en de ‘klanttevredenheid’ over het resultaat.

Maar toch, de veranderingen zijn een feit. De huidige ontwikkelingen gaan razendsnel en die worden allemaal geïnitieerd door slimme, flexibele organisaties en startups. De kennis komt meer en meer buiten de organisatie te liggen. De gemeente zal hierdoor als vanzelf een andere rol gaan krijgen. De gemeente heeft als opdrachtgever de beschikking over het geld maar zal daar op een slimme manier partners bij moeten gaan zoeken om het geld op een efficiënte manier te besteden. De gemeente moet groeien in een nieuwe rol en dat kost tijd (misschien wel teveel tijd).

Ja, en dan heb je uiteindelijk toch die, “paar rappe intellectuele babbelaars die makkelijk kunnen ‘verbinden’ en impasses kunnen doorbreken.”… nodig om de gaten in de organisatie dicht te lopen. Maar diezelfde mensen zullen ook goed moeten zijn in het op waarde kunnen inschatten van de (externe) kennis. Inhoudelijke kennis en een vlotte babbel dat zijn kwaliteiten die je niet zoveel ziet in één persoon. De toekomstige ambtenaar wordt iemand die overzicht heeft op de arena, die weet wie de spelers zijn, wat is er al bekend is en weet wie er nog meer iets weet wie weet.

Wat als de veranderingen te snel gaan?

Is deze universele ambtenaar nog wel in staat een goede aanbesteding te organiseren? Als het roer te snel wordt omgegooid is het rampzalig voor de kwaliteit en slagvaardigheid van de ambtelijke organisatie. Dan zal het inderdaad zo zijn dat een aanbesteding niet meer te organiseren valt binnen de organisatie. Het heeft tijd nodig om het verlies aan kennis te compenseren door nieuw aan te leren vaardigheden. Ik ben er wel van overtuigd dat jong en oud, iedereen die vaardigheden kan aanleren.

De veranderingen binnen de gemeente gaan niet te stoppen door, schijnbaar aangestuurd door een onzichtbare hand. We zullen afhankelijker worden van (regionale) aannemers en externe adviesbureaus en zij zullen weer afhankelijker worden van de overheid. De gemeente zal altijd kennis nodig hebben om te kunnen aanbesteden. En als het gaat om de kennis die hiervoor noodzakelijk is zal dat goed georganiseerd moeten worden. Of moeten we toch maar even googelen?

Meer lezen? Kijk dan even op www.lbbrhzn.nl.