Binnen de overheid is aanbesteden op laagste prijs weer helemaal terug van weggeweest. De werkzaamheden gewoon als een RAW bestek in de markt zetten. Dat is handig, slim en efficiënt. Het vraagt echter van de opdrachtgever wel de nodige kennis om een dergelijk contract te kunnen opstellen. Is die er nog wel in voldoende mate of moeten we voor een hele andere aanpak kiezen?
Heeft de overheid wel voldoende kennis in huis?
De trend om in te schrijven op basis van EMVI is tanende. Ging tot voor kort 80 tot 90% van de werken nog onder EMVI de markt op, inmiddels zijn die cijfers omgedraaid. Het over grote deel gaat weer gewoon, net als vroeger op laagste prijs de markt op. So far, so good, zul je denken… Hier is niets nieuws onder de zon. We zijn weer terug waar we 15 tot 20 jaar gelden ook waren. Maar in de afgelopen periode is er echter wel het een en ander binnen de overheid verandert. De overheid heeft de nodige bezuinigingsrondes achter de rug waarbij men zich steeds meer toelegt op het voeren van de regie.
Ik geloof wel in een strategie om meer regie te voeren. Echter altijd in een balans met de altijd noodzakelijke inhoudelijke kennis. Het lijkt erop dat er steeds meer sprake is van een onbalans. Er dreigt een tekort te ontstaan van deskundige mensen om een project goed te managen. En dat zijn nu net die mensen die je nodig hebt om een goed contract te schrijven. Om hier wat aan te doen worden er steeds vaker raamcontracten voor ingenieursdiensten uitgevraagd. Als overheid laat je zo de werkzaamheden die je zelf niet meer kunt behappen door een ingenieursbureau uitvoeren. Dat past ook prima binnen de regierol om deze bureau’s te voorzien van de benodigde informatie. Echter wat blijkt, ook de externe bureau’s hebben niet meer voldoende mensen in huis. Er zijn simpelweg onvoldoende bestekschrijvers en civieltechnische tekenaars om aan de groeiende vraag vanuit de overheid te voldoen.
De zoektocht naar de juiste aannemer
Misschien ligt de volgende stap wel in het niet langer aanbesteden van de werkzaamheden in de vorm van een contract maar in het aanbesteden van de aannemer. Je zou eens op zoek moeten gaan naar die aannemer, die blijk geeft over de inhoudelijke kennis te beschikken die nodig is om het betreffende werk te realiseren. Hierbij geef je als overheid alleen aan wat er gemaakt moet worden en niet hoe iets gemaakt moet worden. Misschien wordt het tijd dat een gemeente gewoon concrete open vragen stelt die een aannemer kan beantwoorden. Dus niet in een programma van eisen een levertijd noemen van vier weken, maar gewoon vragen wat de levertijd is. Hierbij kan je ook de vraag stellen of een aannemer in het bezit is van een PSO certificaat en op welke trede men staat van de CO2 prestatieladder. Het moet gaan over de manier waarop de aannemer zijn antwoorden weet te onderbouwen en blijk geeft van inhoudelijke kennis. Als je bang bent om opgezadeld te worden met alleen maar loze beloften dan zal dat in de praktijk reuze meevallen. Met de kennis die ook bij een regieorganisatie beschikbaar is het niet zo moeilijk om door eventuele loze beloftes heen te prikken.
Doet de laagste prijs er nog toe?
Maar hoe zit het dan met de laagste prijs, de budgetten en het geld? Hoe hou je daar dan de controle over? Als je het over kwaliteit hebt dan zou de prijs van de werkzaamheden helemaal geen rol meer moeten spelen. Geef gewoon aan hoeveel geld er beschikbaar is en aannemers kunnen aangeven hoeveel kwaliteit ze voor dat budget kunnen leveren. Is de aangeboden kwaliteit te laag dan moet er geld bij. Is de kwaliteit te hoog dan moet het budget naar beneden. De beoordeling wordt veel eenvoudiger. Helemaal mooi zou zijn als je vervolgens met de geselecteerde aannemer in een bouwteam gaat werken. Samenwerken aan eenzelfde doel, uitgewerkt in een voor beide partijen begrijpelijk contractstuk. Je hebt samen beschreven wat er gemaakt moet worden passend binnen de beschikbare middelen. Kom je er in de uiteindelijke prijsonderhandeling niet uit? Betaal de aannemer voor zijn geleverde diensten en zet het werk traditioneel op de markt.
Kies voor kwaliteit, denk circulair en werk met een plafondbedrag. Kwaliteit lever je samen.
©lbbrhzn