Ondernemen in de circulaire economie gaat van “auw” en als je “auw” hebt opgelopen gaan we samen een biertje drinken en gaan we morgen weer verder. Dit is de oplossing afkomstig van prof. Jan Jonker als het gaat om de invoering van nieuwe businessmodellen binnen de circulaire economie. Ik geloof hier wel in alleen merk ik steeds maar weer dat er binnen veel organisaties het aan lef ontbreekt om ook echte circulaire stappen te gaan maken. Wat is dat toch steeds dat er wel over wordt gepraat maar dat er weinig wordt gedaan?

Politici, veel praten weinig doen

De circulaire economie is vooral een feiten economie van wetenschappers en techneuten die “zoeken naar de waarheid”. Hierbij wordt aangetoond dat wanneer we anders omgaan met onze grondstoffen dit beter is voor mens en milieu. Ja, en papier is geduldig en op dikke rapporten zit niemand echt te wachten. Tegenover deze wetenschappers staat de politiek. Bij politici gaat het er om dat ze “zoeken naar het haalbare”. Wat er dan gebeurd is makkelijk te voorspellen… veel praten en weinig doen. Zowel de wetenschappers als de politiek laten het op een paar hele belangrijke circulaire dossiers afweten. Regeringen praten er over en laten het weer gaan. Wetenschappers weten het maar niet concreet te maken. De bedoelingen zijn prachtig, de woorden zijn mooi, maar er gebeurt alleen het hoognodige voor de korte termijn. Neem alleen al het VVD voorstel van Mark Rutte om CO² in de grond op te gaan slaan. Een mooi politiek gebaar maar totaal niet wetenschappelijk onderbouwd. Laat staan dat het ergens op de wereld al is gelukt! Vanuit marktpartijen komt voornamelijk veel gemopper.  Verlamd door de concurrentiedruk durft men slechts kleine stappen te zetten. Het lijkt haast wel of we om elkaar heen draaien en niemand durf de eerst stap te gaan zetten.

We hebben een sterke overheid nodig

Als we echt iets willen veranderen is het belangrijk dat we dat doen vanuit een sterke overheid. Zo eentje die de leiding durft te nemen en als launching customer durft te fungeren. We zullen als overheid weer risico’s moeten durven nemen. Neem alleen al als voorbeeld het initiatief van Merkel -naar aanleiding van Fukushima- door in Duitsland alle 27 kerncentrales uiterlijk in 2022 te gaan sluiten. Oke, er blijven er drie “online” als achtervang mocht er wat mis gaan. Deze beslissing getuigd wel van lef en doorzettingsvermogen. Er waren veel voor- en tegenstanders, maar deze schok en het besef: “en wat nu?” zorgde er wel voor dat er ruimte ontstaat voor duurzame initiatieven. Overal liggen nu zonnecellen en schieten de windmolens als paddenstoelen uit de grond. Nu al is er op een winderige dag zoveel stroomaanbod dat het al eens is voorgekomen dat stroom een etmaal gratis is geweest voor alle Duitsers.

Echte veranderingen vinden niet plaats via de geleidelijke weg. Kijk alleen maar eens naar de meest recente schokkende gebeurtenis rondom #metoo. Kevin Spacey en Harvey Weinstein gaan het nu niet meer redden met “auw” en een biertje drinken.

Wanneer komt  de schok?

De transitie naar een duurzame economie zal niet in een vloeiende beweging verlopen. Daar zijn schokken voor nodig om ons in de juiste richting te sturen. We zitten nu wel duidelijk in een nieuwe golf in een al langer opkomende verandering. De focus gaat verschuiven naar de laatste fase van de levenscyclus van producten en processen. Denk hierbij aan de opeenvolging van afvalinzameling, -verwerking en -recycling naar “design for recycling”. Waar we vroeger nog blij waren met elke vorm van recycling wordt deze “down-cycling” steeds meer als een niet duurzame oplossing gezien. We moeten met elkaar op zoek gaan naar de schok die gaat zorgen voor de blijvende verandering die onze economie nodig heeft.

Er is een steeds groter maatschappelijk besef aan het groeien dat hoe het nu gaat echt niet veel langer door kan gaan. Vanuit de politiek valt niet meer te verwachten dan compromissen en halve oplossingen. Je voelt hierdoor als het ware de maatschappelijk spanning opbouwen. Het is alleen afwachten wanneer de schok die we nodig hebben gaat plaatsvinden en hoe hij eruit gaat zien. Maar ik beloof dat als het zover is dan gaan we samen een biertje drinken en gaan we morgen weer verder. Maar dan met een blijvende verandering waar we als maatschappij wat aan hebben.